Từ thực tiễn hoạt động hơn 10 năm qua cho thấy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, mô hình hoạt động của HFIC dần bộc lộ nhiều hạn chế. Theo ý kiến của các Bộ ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân thành phố, HFIC phải phân định rõ 2 nhóm nguồn vốn “Thực hiện chức năng Quỹ Đầu tư Phát triển đô thị địa phương” và “Thực hiện chức năng Công ty TNHH MTV do nhà nước nắm giữ 100% vốn” làm cơ sở xác định giới hạn huy động vốn; thẩm quyền quyết định đầu tư. Tuy nhiên, với mô hình hiện tại trong thời gian qua, HFIC đã không thể đáp ứng được yêu cầu nêu trên. Ngoài ra, do cùng lúc phải chịu điều tiết bởi 2 hệ thống quy định pháp luật (Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn và Quỹ Đầu tư Phát triển địa phương) nên Điều lệ và Quy chế quản lý tài chính của HFIC được các Sở ngành tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố ban hành theo hướng kết hợp và “an toàn”, từ đó gây bất lợi cho HFIC, cụ thể:

 

(1) Lợi nhuận sau thuế làm ra theo Chức năng Quỹ Đầu tư sau khi trích lập quỹ theo quy định được bổ sung Quỹ đầu tư phát triển để tăng vốn điều lệ; tuy nhiên HFIC không được phép thực hiện mà phải tuân thủ quy định về quản lý, sử dụng vốn theo Chức năng Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn (Lợi nhuận sau thuế sau khi trích lập quỹ sẽ nộp vào Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp). Từ đó làm giảm nguồn tích lũy để tăng vốn điều lệ cho HFIC.

 (2) Về giới hạn huy động vốn: HFIC chỉ được huy động tối đa 3 lần trên vốn chủ sở hữu của HFIC (theo chức năng doanh nghiệp) thay vì huy động vốn tối đa 6 lần vốn chủ sở hữu khi thực hiện theo chức năng Quỹ Đầu tư.

 (3) Về giới hạn và thẩm quyền quyết định đầu tư: 

Theo quy định pháp luật về Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn thì doanh nghiệp không bị giới hạn mức đầu tư và được chủ động trong các quyết định đầu tư (Chủ tịch/Hội đồng thành viên có quyền quyết định đầu tư đối với dự án có giá trị đầu tư đến 50% vốn chủ sở hữu nhưng không quá mức dự án nhóm B); trong khi Điều lệ HFIC xây dựng trên cơ sở quy định của Quỹ đầu tư phát triển địa phương nên HFIC bị giới hạn đầu tư tối đa là 50% vốn chủ sở hữu và chỉ có quyền quyết định đầu tư đến mức 10% vốn chủ sở hữu.

 (4) Với mô hình hoạt động hiện tại, HFIC không thuộc đối tượng vay lại vốn vay ODA theo Luật Quản lý nợ công 2017.

 (5) HFIC gặp khó khăn trong việc viện dẫn các quy định pháp luật có liên quan để giải trình với các đoàn kiểm tra.

 

       Thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo yêu cầu TP.HCM xác định lại mô hình hoạt động của HFIC. Như vậy, trong trường hợp HFIC được giao tiếp tục thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, việc đề xuất cấp thẩm quyền xem xét, quyết định mô hình hoạt động để bảo đảm tuân thủ các quy định pháp luật liên quan, đáp ứng yêu cầu của các Bộ ngành về phân định rạch ròi các nguồn vốn hoạt động và tạo điều kiện để HFIC được chủ động quyết định một cách linh hoạt các vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh là hết sức cần thiết.

 

       Các mô hình đề xuất sau đây sẽ khắc phục những bất cập, hạn chế của mô hình hoạt động HFIC hiện hành. Theo đó, hoạt động của Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn sẽ áp dụng trực tiếp các quy định pháp luật liên quan đến Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn; hoạt động của Quỹ Đầu tư phát triển thành phố áp dụng trực tiếp các quy định pháp luật dành cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương. 

 

 Cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý và điều hành: 

- HFIC là Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn, được tổ chức theo mô hình công ty mẹ - công ty con, trong đó:

o Văn phòng HFIC – công ty mẹ chỉ gồm các Phòng ban thực hiện chức năng thí điểm chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước và kinh doanh theo mô hình Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn.

o Quỹ đầu tư Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị thành viên trực thuộc HFIC, được tổ chức và hoạt động theo quy định của Quỹ đầu tư phát triển địa phương. 

 

 Hạn chế:

- Phải thành lập thêm một pháp nhân mới là Quỹ đầu tư phát triển địa phương trực thuộc Công ty mẹ HFIC.

- Nhân sự Hội đồng quản lý Quỹ: Hiện nay tại các Quỹ đầu tư phát triển địa phương khác, nhân sự hội đồng quản lý Quỹ thường kiêm nhiệm như Chủ tịch/Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh là Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ và Giám đốc/Phó Giám đốc Sở ngành là Ủy viên. Trường hợp Quỹ đầu tư thành phố thành lập theo mô hình đề xuất này thì nhân sự của Hội đồng quản lý Quỹ sẽ không như các quỹ đầu tư phát triển địa phương khác mà được tổ chức phù hợp như một đơn vị thành viên trực thuộc HFIC.

 

 Ưu điểm:

- Hoạt động tách bạch giữa chức năng Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn – chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước với chức năng Quỹ Đầu tư Phát triển Địa phương. 

- Hạch toán và theo dõi riêng rẽ 2 nhóm nguồn vốn thực hiện chức năng Quỹ Đầu tư Phát triển đô thị địa phương và Phần vốn thực hiện chức năng doanh nghiệp. Từ đó, đảm bảo việc áp dụng đúng các quy định pháp luật có liên quan.

- HFIC (Công ty mẹ) thuộc đối tượng được vay lại vốn ODA theo quy định của Điều 33, Luật quản lý nợ công 2017.

 

 Cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý và điều hành

- HFIC là Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn, được tổ chức theo mô hình công ty mẹ - công ty con, thực hiện chức năng doanh nghiệp và chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.

- Quỹ Đầu tư Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh được tổ chức và hoạt động theo quy định của Quỹ đầu tư phát triển địa phương.

 

 Hạn chế: 

- Phải thành lập thêm một pháp nhân mới trực thuộc Ủy ban nhân dân thành phố 

- Do Hội đồng quản lý Quỹ làm việc theo cơ chế kiêm nhiệm nên việc điều hành Quỹ sẽ bị ảnh hưởng về tiến độ thực hiện.

 

 Ưu điểm:

- Thực hiện tách bạch giữa bạch giữa mô hình Công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn thí điểm và Quỹ Đầu tư Phát triển Địa phương như Mô hình 1.

- Hạch toán và theo dõi riêng rẽ 2 nhóm nguồn vốn thực hiện chức năng Quỹ Đầu tư Phát triển đô thị địa phương và Phần vốn thực hiện chức năng doanh nghiệp. Từ đó, đảm bảo việc áp dụng đúng các quy định pháp luật có liên quan.

- HFIC thuộc đối tượng được vay lại vốn ODA theo quy định của Điều 33, Luật quản lý nợ công 2017

- Các quyết định của Quỹ đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh sẽ thuận lợi hơn khi thành phần Hội đồng quản lý Quỹ bao gồm lãnh đạo thành phố và các Sở ngành.

       Thời gian qua, Chính phủ và Bộ Tài chính đã nhiều lần có văn bản yêu cầu Uỷ ban nhân dân thành phố xác định rõ mô hình hoạt động HFIC. Đây là cơ hội thuận lợi mà HFIC cần phải nắm bắt và nhanh chóng thực hiện tuần tự các bước chuyển đổi để dần hoàn thiện mô hình, tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển của HFIC trong những năm sắp tới, cụ thể:

- Bước 1: HFIC có văn bản trình Ủy ban nhân dân thành phố xem xét, chấp thuận chủ trương cho HFIC xây dựng đề án chuyển đổi mô hình của HFIC.

- Bước 2: Trên cơ sở chấp thuận của Ủy ban nhân dân thành phố, HFIC nghiên cứu và xây dựng đề án chuyển đổi mô hình HFIC.

- Bước 3: HFIC trình đề án chuyển đổi mô hình HFIC cho các cấp thẩm quyền xem xét, quyết định

- Bước 4: HFIC triển khai thực hiện chuyển đổi mô hình sau khi được cấp thẩm quyền cho phép.